ایستادگی، پویایی، نشاط و سرزندگی همه و همه از ویژگی های پدرعلم جغرافیای نوین ایران و دانشمند برگزیده سال 2001 جهان در زمینه هواشناسی بود.

برای من خبرنگار كه در طول دوره خدمت خبرنگاری ام شاید افزون بر 10نوبت با استاد به بهانه های مختلف در بیرجند مصاحبه داشتم هنوز هم خاطرات نخستین برخوردم با این فرهیخته در ذهنم تداعی می كند.

این استاد در اوج فروتنی و خشوع تقاضای مصاحبه را قبول می كرد و در هنگام مصاحبه متذكر می شد كه همه امورات باید تنها برای رضای خدا باشد.

استاد 'محمد حسن گنجی' بعد از 100 سال زندگی پربار و با بركتش در یك شب تابستانی بر اثر زمین خوردن دچار خونریزی مغزی شد و فروغ زندگی اش پایان یافت اما پرتو علم و دانش و معرفتش اكنون در گیتی ماندگار و جهان گستر شده است.

از پروفسور محمد حسن گنجی تاكنون 12 كتاب به زبان فارسی، 14 كتاب به زبان انگلیسی و بیش از 100 مقاله در رشته جغرافیا و هواشناسی به جای مانده است.

او به مدت 37 سال در دانشگاه تهران به تدریس اشتغال داشت و نخستین كسی بود كه جغرافیای نوین را وارد دروس دانشگاهی كرد.

وی در بیست و یكم خرداد 1291 هجری شمسی در بیرجند به دنیا آمد و پس از پایان ‎تحصیلات مقدماتی در ‏مدرسه شوكتیه این شهر، وارد دارالمعلمین عالی تهران شد و در‎ ‎رشته تاریخ و جغرافیا درجه كارشناسی خود را اخذ كرد.

سپس به‎ ‎عنوان دانشجوی برگزیده به اروپا اعزام شد و در دانشگاه ویكتوریا منچستر انگلستان به تحصیل ادامه داد و در سال 1317، لیسانس تخصصی خود را در جغرافیا اخذ كرد.

وی بار دیگر در سال 1331، با استفاده از بورس تحصیلی عازم آمریكا شد و دكتری خود را در رشته جغرافیا، از دانشگاه كلارك دریافت كرد.

استاد ‏گنجی پس از بازگشت به ایران در دانشگاه تهران، مشغول به تدریس شد و با درجه استادی در سال 1358 بازنشسته شد، با این حال وی هیچ گاه دست از كار نكشید و از سال 1364 همكاری خود را با مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی، آغاز كرد.

وی از سال 1370 به عنوان مشاور رئیس دانشكده علوم زمین با دانشگاه شهید بهشتی همكاری‏‎ ‎داشت.

وی علاوه بر مدیریت گروه جغرافیا، ‏ریاست دانشكده ادبیات و علوم انسانی و معاونت‎ ‎دانشگاه تهران، پیش از انقلاب اسلامی، ریاست اداره كل هواشناسی ایران و ریاست هواشناسی‎ ‎منطقه آسیا را نیز برعهده داشت و عضو كمیته ‏اجرایی سازمان هواشناسی جهان بود.

دكتر گنجی، در سال ۱۳۵۴ به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران‎ انتخاب شد و در بیست و نهمین كنگره ‏اتحادیه بین المللی جغرافیایی در كره‎ ‎جنوبی در سال ۲۰۰۰ میلادی به عنوان یكی از ۱۵ جغرافیدان ‏برجسته جهان شناخته شد و‎ ‎سازمان هواشناسی جهانی، جایزه علمی سال ۲۰۰۱ خود را به وی اعطا ‏كرد.

از مربیان و استادان‎ ‎دكتر گنجی در دوران تحصیل می توان از میرزا احمد نراقی، شیخ ‏احمد سلیمانی‎ ‎نراقی، كلنل علینقی وزیری، مفیدالملك، سیدرضی حسین (ناظم هندی)، عباس اقبال‏‎ ‎آشتیانی، ‏ماژور مسعودخان كیهان، بدیع‌الزمان فروزانفر، سیدمحمدكاظم عصار، دكتر‎ صادق رضازاده شفق، ‏عبدالحسین شیبانی وحیدالملك، دكتر عیسا صدیق و دكتر اسدالله‎ ‎بیژن ‎نام برد.

استاد گنجی از سال 1368 تا 1372 مشاور رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح‎ بود و از سال 1373 نیز با سمت مشاور دانشكده علوم زمین‏‎ ‎دانشگاه شهید بهشتی در طراحی و ‏اجرای برنامه‌ها مشاركت داشته‌ است.

مدیر بنیاد نخبگان خراسان جنوبی روز یكشنبه در گفت و گو با خبرگزاری از برگزاری مراسم استقبال، تشییع و به خاكسپاری پیكر استاد 'محمد حسن گنجی' صبح روز دوشنبه (دوم مردادماه جاری) در بیرجند خبر داد.

'سعید احمدی زاده' افزود: مراسم تشییع این استاد بزرگ و دانشمند جغرافیای ایران ساعت 9صبح فردا( دوشنبه ) از مسجد امام حسین(ع) بیرجند به سمت میدان قدس این شهر انجام و سپس به محل آرامگاه ابدی وی منتقل می شود.

وی اضافه كرد: پیام تسلیت رئیس جمهور و سایر مسئولان كشوری در مراسم تدفین پدر جغرافیا و هواشناسی ایران نیز قرائت می شود.

وی از حضور حدود 100 میهمان خارج از استان در مراسم تشییع پدر علم جغرافیای نوین ایران خبر داد و گفت: برای حضور در این مراسم قالیباف شهردار تهران ، جمعی از مسئولان سازمان هواشناسی كشور، اعضای فرهنگستان علوم، هیات رئیسه بنیاد جغرافیا و شاگردان دكتر گنجی و سایر شخصیت های علمی كشور نیز اعلام آمادگی كرده اند.

وی افزود: همچنین مراسم ترحیم پروفسور محمد حسن گنجی روز سه شنبه( سوم مردادماه جاری) از ساعت شش تا هفت بعد ظهر در مسجد امام حسین (ع) بیرجند برگزار می شود.

665/330